'Stikstofoverleg levert vooral meer begrip op'

De boerenleiders konden in het gesprek hun opgekropte woede en frustratie op tafel leggen, onderbouwen en adresseren. De ministers op hun beurt hun zorg over de intimidaties en soms buitensporige boerenacties. Daarmee was de angel uit het overleg en ontstond ruimte voor de dialoog over de inhoud. Het vertrouwen kiemde voorzichtig. Het resultaat is meer begrip voor ieders rol in het proces.

Het kabinet heeft meer oog gekregen voor de diepgevoelde boerenzorgen over het beleid. De 'stevige vertrouwenscrisis' die gespreksleider Johan Remkes constateerde in het eerste stikstofoverleg is voor een stukje beslecht.
Wat betekent dit dan voor de inhoud?

De inhoudelijke uitkomsten over de overgangstermijn voor de kritische depositiewaarde, meer ruimte voor innovatie en prioritering van Programma Aanpak Stikstof (PAS)-melders is niet verrassend. Zelfs de gewraakte deadline van 2030 lijkt niet eens meer zo'n drempel voor de boeren.

Veel van wat in het overleg is toegezegd door het kabinet, zat al in de pijplijn of was zelfs al gecommuniceerd. De winst zit in het hernieuwde onderlinge vertrouwen en de procesafspraken die zijn gemaakt. De boerenorganisaties zullen frequenter bij de ministers aanschuiven om hun inbreng te leveren. En er zal naar hen worden geluisterd.

Het is al met al een doorbraak in het oververhitte debat van de afgelopen jaren, dat leidde tot een steeds diepere kloof tussen overheid en sector en vergaande polarisatie. Die doorbraak is een absoluut winstpunt en hoopgevend voor de toekomst.